Ubóstwo energetyczne to  "sytuacja, w której gospodarstwo domowe nie może zaspokoić swoich domowych potrzeb energetycznych". Według Eurostatu, ponad 41 milionów osób w UE (9,3% populacji) nie mogło w 2022 roku utrzymać swojego domu w odpowiedniej temperaturze. Ponadto, prawie 7% populacji UE miało zaległości w opłatach za usługi komunalne, a niemal 15% mieszkało w lokalach z przeciekami, wilgocią lub pleśnią. W 2018 roku najbiedniejsze europejskie gospodarstwa domowe (dolny 10% skali dochodów) wydawały 8,3% swojego budżetu na energię.

Kryzys w dostawach energii związany z atakiem Rosji na Ukrainie, w połączeniu z już od kilku miesięcy rosnącymi cenami energii, zmuszają konsumentów do płacenia więcej za paliwo, ogrzewanie i prąd. Według Międzynarodowej Agencji Energii (IEA), wzrost cen energii przed wybuchem wojny był wynikiem ożywienia gospodarczego po pandemii i zwiększonego popytu, a także nietypowo niskiej podaży spowodowanej długo trwającą zimą oraz niekorzystnymi warunkami pogodowymi, które zmniejszyły produkcję energii wiatrowej i niskimi poziomami magazynowania gazu w Europie. Analiza Komisji Europejskiej pokazuje, że zarówno ceny gazu, jak i prądu w Europie osiągnęły bezprecedensowo wysoki poziom w ciągu roku 2021, a tendencja ta utrzymała się w 2022 roku. Mimo że ceny energii spadły z rekordowych poziomów, nadal pozostają one podwyższone w porównaniu do sytuacji sprzed kryzysu.

Przegląd problemu ubóstwa energetycznego w Europie oraz inicjatyw podejmowanych przez UE, aby go rozwiązać:

1. Inicjatywy UE: UE uznała za priorytetowe rozwiązywanie problemu ubóstwa energetycznego i wdrożyła szereg inicjatyw legislacyjnych i nie legislacyjnych, aby mu przeciwdziałać.
2. Środki Legislacyjne: Zostały wprowadzone dyrektywy dotyczące gazu i energii elektrycznej, aby chronić konsumentów zagrożonych, zapewniając im dostęp do podstawowych usług energetycznych.
3. Fala Renowacji: Inicjatywa "Fala renowacji" w ramach Europejskiego Zielonego Ładu ma na celu pobudzenie remontów zarówno budynków prywatnych, jak i publicznych. Poprawa efektywności energetycznej budynków może pomóc w obniżeniu rachunków za energię dla gospodarstw domowych.
4. Fundusz Klimatyczno-Społeczny: Fundusz Klimatyczno-Społeczny stanowi istotną część wysiłków UE mających na celu zwalczanie ubóstwa energetycznego. Jego głównym beneficjentem będą gospodarstwa domowe.
5. Wskaźniki: Komisja Europejska opracowała wskaźniki mierzące ubóstwo energetyczne, takie jak niemożność utrzymania odpowiednio wysokiej temerpatury domu, zaległości w płatnościach za usługi komunalne i wysoki udział dochodów przeznaczonych na rachunki za energię. Te wskaźniki pomagają ocenić rozmiar problemu.
6. Istnieją możliwości zredukowania ubóstwa energetycznego, począwszy od regulacji cen i ulg podatkowych, aż po ograniczenia w odłączaniu dostępu do energii, taryfy społeczne, poprawy efektywności energetycznej i oszczędności energetyczne.

Podsumowując, w kontekście obaw dotyczących bezpieczeństwa dostaw energii, wysokich cen energii i trwającego procesu przejścia UE na neutralność klimatyczną, kwestia ubóstwa energetycznego pozostaje istotnym problemem. Ma ona implikacje zarówno dla sprawiedliwości społecznej, jak i dla sukcesu polityk klimatycznych i energetycznych. Ubóstwo energetyczne stanowi złożone wyzwanie w Europie, a UE podejmuje kroki w celu jego zwalczania poprzez zestaw polityk i inicjatyw, które adresują zarówno dostępność energii, jak i jej efektywność. Trwające wysiłki w zakresie zwalczania ubóstwa energetycznego są zgodne z szerszymi celami zrównoważonego rozwoju i przejścia na bardziej ekologiczną i efektywną energetycznie przyszłość. 

Notatka opracowana przez stażystkę Bartosza na podstawie materiału źródłowego EPRS- Energy poverty in EU